.png)
نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۳/۹۸۴ مورخ ۱۴۰۴/۰۸/۲۱
موضوع : صلاحیت رسیدگی به دعوای مطالبه غرامت در مورد مستحقللغیر بودن مبیع و تأثیر تاریخ علم خریدار
تاریخ نظریه : ۱۴۰۴/۰۸/۲۱
شماره نظریه: ۷/۱۴۰۳/۹۸۴
شماره پرونده : ۱۴۰۳-۷۶-۹۸۴ح
استعلام :
در صورتی که خریدار چندین سال قبل به مستحقللغیر درآمدن مبیع علم پیدا کرده است؛ اما به دلایلی مانند روابط خانوادگی و یا اندک بودن میزان ثمن و اینکه در رویه سابق مراجع قضایی حکم به استرداد ثمن به نرخ روز مبیع (قیمت سوقیه) نمیدادهاند، برای مطالبه غرامت طرح دعوا نکرده باشد، آیا در حال حاضر دعوای خریدار و درخواست اعمال رأی وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱/۴/۱۴۰۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور برای مطالبه غرامت بر اساس میزان افزایش قیمت (تورم) اموالی که از نظر نوع و اوصاف مشابه همان مبیع هستند مسموع است؟ آیا میتوان بر اساس قاعده اقدام، تاریخ علم به مستحقللغیر درآمدن مبیع را ملاک عمل قرار داد و نه تاریخ طرح دعوا؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
در فرض سؤال که خریدار بهرغم علم به مستحقللغیر بودن مبیع برای مطالبه غرامت بنا به دلایلی سالهای طولانی مبادرت به طرح دعوا نکرده است؛ اما در حال حاضر در اجرای رأی وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱/۴/۱۴۰۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور طرح دعوا کرده است، تا زمانیکه قصد وی مبنی بر ابراء ذمه بایع احراز نشده باشد، با لحاظ قواعد فقهی «الحق القدیم لایبطله شی» و «علیالید» صرف سپری شدن مدت زمان طولانی از تاریخ علم به مستحقللغیر بودن مبیع، مانع از طرح دعوا و استماع دعوای خریدار بر اساس ماده ۳۹۱ قانون مدنی و رأی وحدت رویه یادشده نمیباشد؛ و در هر حال تشخیص و احراز مصداق با توجه به مجموع اوضاع و احوال و شواهد و ظواهر امر بر عهده مرجع رسیدگیکننده است.
محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است.
این نظریه مشورتی به بررسی شرایط و صلاحیت رسیدگی به دعوای مطالبه غرامت خریدار در صورتی که به مستحقللغیر بودن مبیع علم داشته باشد، اما به دلیل عوامل مختلف از جمله روابط خانوادگی، اقدام به طرح دعوا نکرده باشد، میپردازد. مطابق این نظریه:
طرح دعوا پس از مدت طولانی:
اگر خریدار با وجود علم به مستحقللغیر بودن مبیع، به دلیل شرایط خاصی، سالها اقدام به طرح دعوا نکرده باشد، اما اکنون بخواهد بر اساس رأی وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱/۴/۱۴۰۰ دعوا کند، این اقدام مسموع است.
عدم مانع از طرح دعوا:
تا زمانی که قصد ابراء ذمه بایع احراز نشود، صرف گذشت زمان طولانی از تاریخ علم به مستحقللغیر بودن مبیع، مانع از طرح دعوا و استماع آن بر اساس ماده ۳۹۱ قانون مدنی و رأی وحدت رویه یادشده نخواهد بود.
تشخیص شرایط دعوا:
در نهایت، تشخیص و احراز شرایط مربوط به دعوا و مصداقهای آن بر عهده مرجع رسیدگیکننده است و باید بر اساس مجموع اوضاع و احوال و شواهد موجود تصمیمگیری کند.
نتیجه:
خریدار میتواند با استناد به رأی وحدت رویه و با لحاظ اصول فقهی، اقدام به طرح دعوای مطالبه غرامت کند، و تاریخ علم به مستحقللغیر بودن مبیع به عنوان ملاک عمل، تأثیری بر حق او برای طرح دعوا نخواهد داشت.