نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۳/۴۴۱ مورخ ۱۴۰۴/۰۸/۱۳

نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۳/۴۴۱ مورخ ۱۴۰۴/۰۸/۱۳
موضوع : بررسی حکم عقد نکاح در صورت کشف دوجنسه (ترنس) بودن یکی از زوجین پس از انعقاد عقد

تاریخ نظریه : ۱۴۰۴/۰۸/۱۳
شماره نظریه: ۷/۱۴۰۳/۴۴۱
شماره پرونده : ۱۴۰۳-۹/۱-۴۴۱ح

استعلام :
در صورتی که پس از انعقاد عقد نکاح، کاشف به عمل آید که یکی از زوجین دوجنسه (ترنس) می‌باشد، عقد نکاح چه حکمی دارد؟ آیا باطل است و یا آنکه طرف دیگر، صرفاً حق فسخ عقد نکاح را دارد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
نخست. چنانچه وضعیت یکی از زوجین از نوع اختلال در هویت جنسی باشد و در واقع امر، هویت جنسی‌ فرد با جنسیت وی در هنگام تولد منطبق، اما دارای تمایلات جنس مخالف باشد و خود را دارای جنسی دیگر بداند، بر خلاف آنچه در فرض سؤال آمده است، چنین فردی دو جنسه محسوب نمی‌شود و صرف وجود چنین اختلالی سبب بطلان عقد نکاح نیست؛ هم‌چنانکه از اسباب فسخ نکاح نیز محسوب نمی‌شود؛ مگر آنکه تدلیس و یا تخلف از شرط صفت صورت گرفته باشد؛ همچنین بروز چنین اختلالی در زوج، می‌تواند از موجبات طلاق عسر و حرجی موضوع ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی باشد.
دوم. چنانچه فرد دارای اختلال در هویت جنسی در اجرای بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ عمل جراحی تغییر جنسیت انجام دهد؛ از زمان تغییر جنسیت، عقد نکاح وی منحل می‌شود.
سوم. در صورتی که جنس واقعی فرد متفاوت از جنس ظاهری او باشد و عمل جراحی صرفاً آنچه را که مستور بوده است کشف کند؛ آنچنانکه در مسأله دوم از جلد دوم تحریر‌الوسیله مرحوم امام خمینی (ره) فصل مسائل مستحدثه، بخش تغییر جنسیت آمده است، آثار جنس واقعی مترتب شده و نکاح با چنین فردی محکوم‌ به بطلان است.

محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است.

حکم عقد نکاح بستگی به ماهیت دقیق وضعیت جنسیتی فرد دارد:
در موارد اختلال هویت جنسی بدون تغییر بیولوژیکی، عقد صحیح است مگر فریب یا شرط صفت.
در صورت تغییر جنسیت پس از عقد، نکاح منحل میشود.
اگر جنس واقعی مخفی بوده (دوجنسه بودن حقیقتاً موجود)، عقد باطل است.